Elektropolisaj Nedir?
by adminRulo, Parça Malzeme, Boru Ve Zincirlerin Elektropolisajı
Metaller mekanik yolla keçe ve fırçalarla, elle veya otomatik sistemlerle parlatılır. Değişik iki sistem polisaj vardır. Bunlar redresörle akımlı elektrolit sistem ve akımsız elektrolit sistem olmak üzere iki türdür. Bu tür polisaj, rulmanlar, saatler, hassas dişliler, kromdan imal edilmiş profiller, saclar, boru ve teller, kromdan mamul banyo aksesuarları, paslanmaz çelikten mamul çatal, kaşık, çaydanlık, tencere, sağlık sektöründe kullanılan ameliyat aletleri, kırık, çıkık protezleri, denizcilikte kullanılan küpeşte, çapa ve her türü aksesuar, bakır ve prinçten imal edilen her türlü malzemeler ile alüminyumdan imal edilmiş her türlü malzemelerin kaplanması alanlarında kullanılmaktadır. Bu malzemelerin üretim aşamasında kaynak ve lehimle oluşan matlıklar elektro polisaj ile en iyi şekilde parlaklık kazanır.
Avantajları ve dezavantajları
Yapılacak parçaların geometrik şekli mekanik polisajla elde edilmesi zor ve çok zaman alıyorsa bazı parçalar hemen elektro polisaj yapılıp kaplanabilir. Çoğunlukla elektro polisaj yapılan parçalar mekanik polisaja göre daha az kararır. Mekanik polisaj yapılmış parçalar deformasyona uğrar, elektro polisajda ise bu durum meydana gelmez. Kaba işlenmiş parçalar, derin çukur çizgileri bulunan iyi temizlenmemiş parçalar, iyi elektro polisaj yapılamaz. Bazı bölgeler parlak, bazı bölgeler mat ve aynı kalır. İyi bir temizlik ve yağ alma da bu sistemde olmazsa olmazlardandır. İki ayrı faz olan metaller iki ayrı metal olmasından dolayı elektro polisajı daha zordur. Elektro polisaj yüksek akım yoğunluğunda çalıştığı ve genellikle asidik olduğu için askılar titanyum olmalıdır. Askıların gölge yapmasına dikkat edilmelidir. Aşırı ısınma sonucu oluşan ve yüksek akım alanlarını tahliye etmek için bara hareketi veya filtrasyonla yapılan karıştırma elektroliti etkin kılar. Tespit edilen sıcaklık (+,-) 2 aralığında olmalıdır.
Mekanik polisaj
Elle yapıldığı gibi otomatik polisaj makinaları ile de yapılabilir. Keçelerle ve fırçalarla yapılan polisaj işlemlerinde metal yüzeylerde gözle görülmeyen pürüzler (tümsek ve çukurlar) vardır. Mekanik polisajda bu pürüzler kazınır. Çukur yerler metalin aşınan tozlarıyla dolar. Bu da metalin görünümünü etkiler. Elektro polisaj banyolarından önce sıcak su banyoları gelir. Suyun kaynama derecesinde ısıtıldığı bu banyoların amacı diğer banyolardan taşınan sularla kimyasal dengenin bozulmaması için buharlaşarak kurutmayı sağlamaktır.
Elektro polisaj (Akımlı)
Bu yöntemle malzeme yüzeylerinin uygun bir elektrolitle (kimyasal) sıvı içerisinde, belirli bir ısı ve (DC) akım redresörleriyle anodik bağlanmış parçaların yüzeyindeki pürüzlerin (tümsek yerlerin) çukur yerlerle aynı seviyeye çözünmesiyle olur. Güzel bir parlaklık kazanılır.
Kimyasal polisaj (Akımsız)
Akımlı elektro polisaj kadar mükemmel değildir. Dışarıdan bir akım uygulanmadan (redresör) metallerin bir banyo içinde belirli sıcaklıkta tutulup, kimyasalın çözünmesiyle yüzeyin düzeltilip parlatılmasıdır. Reaksiyon yürüyüşü akımlı polisaja benzer, ancak anot ve katot banyoda yoktur. Etkilenen bölge metalin üzerindedir. Anodik bölgeler kimyasal film yardımı ile düzeltilip parlatılır.
Elektro polisaj banyolarında metal yüzeylerin yüzde 5’ten fazla aşınmasına izin verilmez. Yüzeyde karıncalanma oluşur. Sadece alüminyum, bakır, prinç akımsız polisajla netice verebilir. Paslanmaz çelik akımsız polisaj olmaz.
Alüminyum yüzeyler
Sadece yüksek saflıktaki alüminyum yüzeylerine akımlı veya akımsız elektro polisajla güzel parlaklık verilir. Metal enjeksiyonla yapılmış alüminyum alaşımlarındaki yüksek silisyumdan dolayı normal bir parlaklık kazanılır. Kimyasal fosforik ve nitrik asitle kurulduğundan, silisyum partikülleri çözülmez, çözülseler bile yüzeyde kalırlar. Yıkama ve durulama suları ile de temizlenmezler. Yüksek oranda yüzeylerde siyahlık oluşur. Bu siyahlık iki değişik formülle kurulan nötrleme (yüzey düzeltme) banyoları ile giderilir. Mat veya normal parlaklık kazanılır. Alüminyum yüzeylerdeki ekstrüzyon izleri ön temizleme banyoları ile ön düzeltmeden sonra elektro polisaj yapılabilir. Yüzeylerin düzeltilmesi için uzun süre, elektro polisaj banyolarında kalması yüzey pürüzlülüğü ve karıncalanmaya neden olur.
Bakır ve pirinç yüzeyler
Bu metaller akımsız polisaja çok uygundur. İyi neticeler alınır. Yağı alınan malzemelerin yüzeyleri asitle kısmen düzeltilerek, kimyasal polisaja daldırılır. Kimyasalı belirli bir sıcaklıkta tutarak ve karıştırarak iyi neticeler alınır. Malzemeler polisaj banyosunda uzun süre kaldıkları zaman yüzeyde pürüzlülük ve karıncalanma olur. Bakır ve prinç yüzeyler elektro polisajdan sonra kaplama yapılacaksa (yani nikel, krom ve gümüş) kimyasal içindeki kromik asitle yüzey krom filmi (pasivasyonla) kapladığından bu krom filminin de pasivasyonla alınması lazımdır.
Paslanmaz çelik yüzeyler
Sadece akımlı elektro polisaj yapılır, akımsız olmaz. Bazıları hariç bütün paslanmaz çelikler akımlı elektro polisaja uygundur. Akım ve kimyasal oranları değiştirilerek istenirse mat yüzeyler, istenirse parlak yüzeyler elde edilir. Kaynak yerlerindeki ve yüzeydeki matlıklar alınır. Büyük parçalar iki seferde elektro polisaj yapılabilir. Renk farkı oluşmaz, boru ve çaydanlık gibi malzemelerin içine yardımcı katotla, aynı anda içi ve dışına elektro polisaj yapılabilir.
Polisaj sonrası
Elektro polisajda sabit sıcaklık çok önemlidir. Bunun için kalori hesapları yapılarak plakalı eşanjörlerle ısıtma ve soğutma sağlanır. Isıtma için sıcak su, soğutma için çiller kullanılır. Banyo ve yüzeyi ısı kayıplarına karşı minimize edilmelidir.
Elektro polisaj kimyasalları bir asit kompozisyonu olduğundan, oluşan asit buharları banyolar yapılırken ve sonra yarıklı hava kanalları ve çekici fanlarla ast buharları gaz yıkama ünitesinden geçirilerek atık haline getirilir.
Elektro polisaj banyoları yüksek akım yoğunluğunda çalıştığı için akım ortamlarındaki kimyasalın yer değiştirmesi ve çözünen metal iyonlarının banyodan alınması için özel filtrasyona ihtiyaç vardır. Fiitrasyonla hem banyo kimyasalı homojenlik kazanır, hem de çözülen metal iyonlar alınır.
